Όλοι οι ασθενείς με συμπτωματικό πρωτοπαθή υπερπαραθυρεοειδισμό, που έχουν δηλαδή κλινικές εκδηλώσεις της νόσου όπως π.χ. νεφρολιθίαση, παθολογικά κατάγματα, πρέπει να υποβάλλονται σε παραθυρεοειδεκτομή, η οποία είναι ο μοναδικός τρόπος για την οριστική θεραπεία. Η παραθυρεοειδεκτομή είναι μια αποτελεσματική θεραπεία η οποία θεραπεύει τη νόσο και μπορεί να μειώσει την πιθανότητα νεφρολιθίασης, να βελτιώσει την οστική πυκνότητα, να μειώσει την πιθανότητα παθολογικών καταγμάτων και να βελτιώσει, σε διαφορετικό βαθμό για κάθε ασθενή, διάφορες παραμέτρους που αφορούν την ποιότητα ζωής (π.χ. άγχος, νευρικότητα, εύκολη κόπωση, διαταραχές μνήμης).

Όσον αφορά τους ασυμπτωματικούς ασθενείς υπάρχουν ειδικά κριτήρια επιλογής για το πότε και το εάν χρήζουν χειρουργικής επέμβασης, τα οποία δίνουν τη δυνατότητα στον θεράποντα ενδοκρινολόγο σε συνεννόηση με το χειρουργό να επιλέξουν εξατομικευμένα την ενδεδειγμένη και καταλληλότερη αντιμετώπιση για αυτή την ομάδα ασθενών. Τα κριτήρια αυτά περιλαμβάνουν τις τιμές ασβεστίου αίματος του ασθενούς, την οστική πυκνότητα του, την νεφρική του λειτουργία και την ηλικία του ασθενούς.

Ένα από τα βασικότερα βήματα για την οριστική θεραπεία της νόσου είναι η προεγχειρητική απεικονιστική εντόπιση του παθολογικού ή παθολογικών παραθυρεοειδών αδένων που πρέπει να αφαιρεθούν, καθώς αυτές είναι που καθορίζουν και βοηθούν το χειρουργό στο σχεδιασμό της σωστής και επαρκούς χειρουργικής επέμβασης. Οι εξετάσεις αυτές είναι συνήθως το σπινθηρογράφημα παραθυρεοειδών και το υπερηχογράφημα τραχήλου από έμπειρους στο αντικείμενο ειδικούς. Στην περίπτωση μη εντόπισης ή εντόπισης εκτός του τραχήλου (π.χ. στο θώρακα) ή στην περίπτωση επανεπεμβάσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να βοηθήσουν η αξονική και η μαγνητική τομογραφία τραχήλου ή και θώρακα.

Η προεγχειρητική εντόπιση λοιπόν, είναι το εργαλείο που θα βοηθήσει το χειρουργό να επιλέξει και να εφαρμόσει είτε τη στοχευμένη παραθυρεοειδεκτομή – ελάχιστα επεμβατική, εφόσον πρόκειται για εντοπισμένη νόσο (μονήρες αδένωμα), είτε την αμφοτερόπλευρη διερεύνηση του τραχήλου σε περίπτωση διάχυτης υπερπλασίας ή νόσου πολλαπλών αδένων.

Να σημειωθεί εδώ πως καμία απεικονιστική μέθοδος δεν έχει διαγνωστική ακρίβεια 100% και επιπλέον, όλες οι μέθοδοι αποτελούν εξετάσεις όπου η εμπειρία του χειριστή είναι βασικότατη και εξαιρετική σημασίας. Για αυτούς του λόγους η παραθυρεοειδεκτομή όσο και αν φαντάζει μια απλή επέμβαση στα μάτια κάποιων, στην πραγματικότητα είναι μία επέμβαση που απαιτεί μεγάλη εμπειρία και εξαιρετική γνώση της ανατομίας και της παθοφυσιολογίας των παραθυρεοειδών από τον χειρουργό.

Η επιτυχία της επέμβασης εξαρτάται από την διεγχειρητική πτώση της τιμής της παραθορμόνης μετά την αφαίρεση του παθολογικού ή παθολογικών παραθυρεοειδών αδένων. Με βάση συγκεκριμένα πρωτόκολλα που ακολουθούνται, ο χειρουργός ξέρει, μετά την εκτομή του παθολογικού αδένα αν η πτώση της τιμής της παραθορμόνης είναι ικανοποιητική, πράγμα που σημαίνει ότι ο παθολογικός αδένας έχει αφαιρεθεί ή αν παραμένει σε παθολογικά επίπεδα, γεγονός που σημαίνει την παραμονή επιπλέον παθολογικού αδένα που δεν είχε εντοπιστεί προεγχειρητικά. Η μέτρηση παραθορμόνης λοιπόν, είναι ο μοναδικός τρόπος να γνωρίζει ο χειρουργός αν ο ασθενής του έχει θεραπευτεί ή αν το πρόβλημα παραμένει και πρέπει να συνεχιστεί η επέμβαση. Με την πρόοδο της τεχνολογίας (ταχεία μέτρηση παραθορμόνης – quick PTH) ο χειρουργός έχει πλέον τη δυνατότητα να μαθαίνει σε μερικά μόνο λεπτά την τιμή της παραθορμόνης, γεγονός που δεν επιβαρύνει καθόλου τον ασθενή, επιμηκύνοντας το χειρουργικό χρόνο.

Όπως στις επεμβάσεις θυρεοειδούς αδένα, έτσι και στις επεμβάσεις των παραθυρεοειδών, ο ασθενής υποβάλλεται προεγχειρητικά αλλά και μετεγχειρητικά σε λαρυγγοσκόπηση, εξέταση διάρκειας δευτερολέπτων, που μας δείχνει την κινητικότητα των φωνητικών χορδών.